Het begin
In 1878 werd Filippus opgericht als Gereformeerd Traktaatgenootschap. De doelstelling was: vervaardiging en verspreiding van populaire gereformeerde blaadjes en geschriftjes. De naam Filippus werd als voorlopige naam gekozen op grond van Handelingen 8:26-40. Kern van deze geschiedenis van de ‘kamerling’ is dat Filippus hem Jezus predikt, waarbij hij uitgaat van het schriftwoord uit Jesaja 53. Zo heeft het gelijknamige traktaatgenootschap door middel van christelijke lectuurverspreiding het evangelie van Jezus Christus verkondigd. Doelgroep was het Nederlandse volk dat op de Here Jezus gewezen moest worden, de enige naam waardoor wij moeten behouden worden.
In de eerste eeuw van zijn bestaan publiceerde Filippus meer dan duizend traktaten; daarnaast verschenen ‘christelijke scheurkalenders’ (de voorloper van het dagboek), boekjes, kaarten en materialen voor catechesewerk. Ook dat leverde meer dan duizend titels op! Rond 1930 wordt gemeld dat de gezamenlijke oplage van alle titels al meer dan zestien miljoen exemplaren telt. De meeste daarvan werden gratis verspreid.
Onderwerpen werden gekozen om actuele ontwikkelingen in politiek en maatschappij te belichten of om bijbelse en gereformeerde voorlichting te geven aan de ‘naamchristenen’. Zo werd het Nederlandse volk in 1895 gekarakteriseerd. Populaire onderwerpen waren bijvoorbeeld drankmisbruik, feestdagen, jongeren, kermis, kinderen, militairen, modernisme, opvoeding, socialisme en sterven. Uit deze opsomming blijkt dat er altijd bijzondere aandacht was voor de jeugd en de opvoeding.
Op verschillende momenten in de geschiedenis van Filippus was het nodig om tot een nieuwe koers te komen. Na het vijftigjarig bestaan werden inhoud en vormgeving met steeds kritischer ogen bekeken. Na 1960 werden traktaten folders genoemd. Ook treedt langzaam een verschuiving op van puur evangeliserende lectuur (op welk gebied zich intussen ook andere uitgevers bewegen) naar bijbelstudies, geschenkboekjes en meer verdiepende lectuur.
De laatste jaren
Die ontwikkeling heeft zich de laatste jaren doorgezet, ook door de opkomst van internet. In de steeds krappere markt bleek het voor Filippus als vrijwilligersorganisatie moeilijk om zich te handhaven tussen professionele uitgevers met hun netwerken en publiciteitsmogelijkheden. Na enkele jaren van gesprekken met diverse organisaties is daarom het kantoor in Arnhem gesloten. Filippus heeft aansluiting gezocht bij Uitgeverij Royal Jongbloed te Heerenveen en is daar een van de ‘imprints’. Het bestuur beslist over de uitgaven en de koers van Filippus, de uitgever adviseert, faciliteert en zorgt ervoor dat alle publicaties in alle Nederlandse boekhandels te koop zijn.
De inhoudelijke koerswijziging aan het begin van de eenentwintigste eeuw kostte veel tijd en overleg. Het bestuur dacht na over de sterke en zwakke punten van Filippus en zocht naar de mogelijkheden om in deze tijd zoveel mogelijk aan te sluiten bij de oorspronkelijke doelstelling. De kracht van Filippus moet niet meer primair gezocht worden bij evangelisatie, maar bij geloofsverdieping, toerusting en geloofsvernieuwing, bij Bijbelstudies en opiniërende publicaties. De jeugd blijft doelgroep, zij het indirect.
Missie
De missie van Filippus is daarom als volgt onder woorden gebracht:
- Filippus ziet het als zijn taak om gelovigen te helpen hun geloof te verdiepen, te vernieuwen en te verankeren in het Woord van God.
- Filippus biedt ondersteuning aan de individuele gelovige en toont daarin ook kerkelijke, missionaire en maatschappelijke betrokkenheid.
- Filippus richt zich op de generatie van ouders en grootouders en via hen op de jeugd.
Filippus Dagboek
Belangrijkste uitgave is de sinds het ontstaan van Filippus jaarlijks verschijnende scheurkalender. Inmiddels wordt alleen het Filippus Dagboek uitgegeven. U vindt dat met alle andere publicaties op deze website.
Bronnen
Bij het schrijven van dit overzicht van de geschiedenis van het traktaatgenootschap is gebruikgemaakt van het jubileumboek Filippus 1878-1978, samengesteld door J. van Gelderen (Filippus Arnhem, 1978). In 2007 studeerde drs. Leo van Rikxoort aan Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit van Groningen af op een scriptie over ds. Eliëzer Kropveld (1840-1920), voor Filippus bestuurslid en traktaatschrijver tussen 1878 en 1913.
